Hoe nu verder?

Het was een pijnlijke uitslag woensdag. Het waren alweer niet onze verkiezingen. Ook ik hield op basis van de eerdere verkiezingsuitslagen en de peilingen rekening met verlies maar die eerste exitpoll kwam toch hard binnen. Het verlies beperkt zich niet alleen tot de SP, de linkse partijen zijn historisch klein. Hoe heeft dit toch kunnen gebeuren?

Aan de inzet van alle campagnevoerende SP’ers heeft het in ieder geval niet gelegen. Ook ROOD-leden hebben een fikse bijdrage geleverd. Voor veel van hen voelde dat toch raar: de SP had ons op afstand gezet door de volledige ondersteuning op te schorten, iets waar veel ROOD-leden boos over waren en zijn. Hierdoor twijfelden veel mensen over of ze wel campagne wilden voeren deze verkiezingen. Uiteindelijk hebben we ook als ROOD de schouders eronder gezet om campagne te voeren voor onze Socialistische Partij. Met als hoogtepunt onze #ROODSuperzaterdag, toen alle ROOD-groepen en actieteams de straat op zijn gegaan om zoveel mogelijk mensen te overtuigen van een stem op de SP. Ik ben er trots op dat zij ondanks het hele conflict, ondanks een gebrek aan middelen en ondanks dat we door corona bijna niks meer mogen alsnog iets moois hebben weten neer te zetten. 

Dan over de campagne zelf. Je zou zeggen dat het eindelijk een keer onze kant op zou moeten vallen: Renske Leijten speelde een grote rol in het ontmaskeren van de vernietigende rol van de belastingdienst, zwabberend coronabeleid liet zien hoe kwetsbaar ons zorgsysteem is en steeds meer mensen vinden dat de ongelijkheid in Nederland te groot is. Andere partijen zouden daarom ook onze punten overnemen. Dit keer zou misschien zelfs de eerste keer worden dat de SP zou gaan meeregeren, waarbij zelfs de VVD niet werd uitgesloten. 

Wat hier denk ik miste was de fundamentele kritiek. We hebben ons als partij in ons beginselprogramma Heel de mens ten doel gesteld om niet alleen een einde te maken aan het neoliberalisme, maar ook aan het kapitalisme. In die beginselen staat ook dat een van onze hoofdtaken is ‘het formuleren van fundamentele kritiek op de kapitalistische wereldorde’. Dat is niet de rafelranden van het kapitalisme bijschaven door het een beetje eerlijker te maken, zoals de VVD in zijn verkiezingsprogramma heeft staan, maar het wijzen op de onderliggende oorzaken van de problemen waar we nu tegenaan lopen: veelal het kapitalisme zelf. 

Als het namelijk inderdaad zo zou zijn dat de gevestigde partijen ‘onze punten’ overnemen ligt het voor de hand om juist op die partijen te stemmen als je het met die punten eens bent. Gevestigde partijen hebben immers al ervaring met meeregeren en het managen van het systeem. Dan kunnen zij dat vast beter uitvoeren, is de gedachte. Van de SP-stemmers van 2017 die overstapten gingen de meesten naar het liberale D66.

Ik denk dat we moeten benadrukken dat we juist niet van de gevestigde orde zijn. Door het hele land organiseren SP-afdelingen mensen tegen die orde: ze lopen in hun dagelijks leven aan tegen problemen die niet zomaar binnen dit systeem op te lossen zijn en wij strijden samen met hen voor verandering. Dan moeten we ook eerlijk tegen hen zijn dat we die socialistische maatschappij waar we voor staan niet kunnen bereiken door als coalitiepartner aan te schuiven bij kapitalistische partijen. 

Het socialisme is eerder een kwestie van geduld: we moeten de mensen zien te overtuigen dat het anders moet. Dat doen we door ze zelf te organiseren, bijvoorbeeld tegen een huurverhoging, en door ons aan te sluiten bij bewegingen die zelf al in actie zijn gekomen, bijvoorbeeld voor een hoger minimumloon. Hierbij moeten we steeds onze fundamentele systeemkritiek naar voren brengen om die mensen te overtuigen van het socialisme. 

Dat is in ieder geval hoe ik ernaar kijk. Maar als we een partij willen zijn die de vergaande veranderingen die we in onze beginselen hebben staan daadwerkelijk kan doorvoeren, is het van belang dat we de discussie over de weg vooruit openlijk kunnen voeren. Dat we het gesprek en de samenwerking aangaan met iedereen die wil en durft te denken over een betere wereld, een andere hoofdtaak uit Heel de mens. We zouden iedereen die het socialisme een warm hart toedraagt uit moeten nodigen om zich te verenigen in één Socialistische Partij. Want hoewel ik de Partij voor de Dieren en BIJ1 zou willen feliciteren met hun zetelwinst, denk ik dat veel mensen zich ook thuis zouden moeten kunnen voelen bij de SP. Natuurlijk ben ik het op veel punten met hen oneens, maar in een open partij waarin mensen zich openlijk kunnen organiseren rondom hun standpunten kunnen die krachten gebundeld worden. 

Op dit moment balen alle SP’ers van het verlies. Ik hoop dat we komende tijd goed kunnen reflecteren, met open vizier, en met ROOD als een volwaardige jongerenorganisatie. Ook hoop ik dat alle SP’ers weer mee mogen doen, ook degenen geroyeerd voor dubbellidmaatschap van Communistisch Platform. Want alleen samen krijgen we het kapitalisme eronder.