Voorzitters van BIJ1 en De Socialisten in gesprek: ‘Onze samenwerking is gewoon goed.’

Op 1 mei organiseerde ROOD, samen met De Socialisten en BIJ1, na de FNV-manifestatie een bijeenkomst in het International Institute for Research and Education (IIRE) te Amsterdam. Na een inleiding van Erik Meijer, die sprak over de geschiedenis van de strijd van de arbeidersklasse in Nederland, volgde een gesprek met Rebekka Timmer, de voorzitter van BIJ1, en Michel Eggermont, de voorzitter van De Socialisten. Hieronder vind je dat gesprek, dat werd geleid door Gijs Marteau, secretaris van ROOD.

Het is vandaag 1 mei, de Dag van de Arbeid, de belangrijkste feestdag van de socialistische beweging. Hoe zien jullie deze dag?

Michel Eggermont: Ik vind het altijd wel belangrijk om deze dag te blijven vieren. Om mensen bij elkaar te brengen. Mensen uit verschillende plaatsen komen elkaar op zo’n dag tegen en maken plannen voor het jaar erna.

Rebekka Timmer: Het is natuurlijk een dag met een historische lading, maar ook een dag voor verbinding. Zoals wij vanavond ook doen. Het is heel goed om hier met zoveel verschillende mensen samen te komen!

Rebekka, jij was niet aanwezig bij de mars van de FNV van vandaag, maar Michel wel. Wat vond jij ervan?

Michel Eggermont: Door de route van de politie liepen we heel erg achteraf, terwijl we juist overal midden op de weg moeten komen om onszelf te laten zien.

Hoe staat het er volgens jullie voor met de strijd voor het socialisme wereldwijd? Na de ineenstorting van Sovjet-Unie is de strijd voor het socialisme door velen doodverklaard. Hoe zien jullie dat?

Rebekka Timmer: Volgens Fukuyama was met de val van de Sovjet-Unie het einde van de geschiedenis bereikt. In zekere zin had hij gelijk: er zijn te weinig tegenstellingen in de politiek vandaag. GroenLinks is niet anders dan de VVD wanneer ze stemmen voor een extra cadeautje voor de rijken, de PvdA is niet anders dan Forum wanneer ze stemmen voor meer bevoegdheden voor de politie. Wij zijn hier nu allemaal samen en wij moeten die tegenstellingen weer aan het licht brengen! Dan kan het socialisme zegevieren.

Michel Eggermont: De klassenstrijd is nooit weg geweest, de materiële tegenstellingen in de maatschappij zijn blijven bestaan. Zolang die er zijn, blijft er perspectief op een nieuwe samenleving.

Laten we het nu eens hebben over de strijd voor het socialisme in Nederland en over de beide organisaties. Rebekka, je bent sinds juli 2022 voorzitter van BIJ1. Hoe staat het met de partij?

Rebekka Timmer: We hebben een hoop gedoe doorgemaakt, maar het gaat nu goed. Soms moet je mensen verliezen om veel andere mensen te kunnen winnen. We kunnen de komende tijd flink gaan bouwen! We hebben een nieuw bestuursplan met drie leerstellingen, waaronder ‘politiek is niet alleen voor politici’. Dat wil zeggen, we richten ons niet enkel op verkiezingen zonder de organisatie zelf uit te bouwen, omdat er ook mensen moeten zijn die willen helpen met die verkiezingen.

Jij noemt jezelf ‘revolutionair socialist’ en zoals veel leden van De Socialisten (waaronder Michel) en BIJ1 heb je een geschiedenis bij de SP. BIJ1 heeft zich echter voor zover ik weet nooit uitgesproken voor de vestiging van een socialistische maatschappij. Je hebt zelf wel gezegd dat de klassenstrijd ‘bij uitstek de bestaansgrond van BIJ1’ is en de partij had de eis van een democratisch geplande economie in het programma voor de verkiezingen van 2021 staan. Maar BIJ1 heeft zich officieel steeds als 'antikapitalistisch' geafficheerd en gezegd dat ze strijden voor ‘radicale gelijkwaardigheid en economische rechtvaardigheid’. Hoe zit dat?

Rebekka Timmer: Dat is een terechte vraag, ook eentje die ik vaak krijg. Toevallig hadden Sylvana Simons en ik ongepland allebei in een interview BIJ1 een socialistische partij genoemd. Ik heb haar toen opgebeld en gezegd: ‘Hey, ik heb in een interview gezegd dat we een socialistische partij zijn, ik hoop dat je dat niet erg vindt.’ Toen zei zij: ‘O, joh, dat heb ik net nog in Trouw gedaan.’ We gebruiken vaak het woord ‘antikapitalisme’ omdat er veel controverse bestaat rondom ‘socialisme’ en ‘communisme’ als woorden. Zo laad je niet gelijk de associaties met een Stalin op je. We zien nu ontwikkelingen die laten zien dat mensen er weer voor openstaan, dus ik durf me nu uit te spreken: wij zijn een socialistische partij! ¹

Michel, jij hebt een centrale rol gespeeld in het conflict binnen de SP, waaruit De Socialisten zijn voortgekomen, onder meer als kandidaat-algemeen secretaris namens het Marxistisch Forum. Sinds september ben je voorzitter van De Socialisten. Hoe staat het met de partij-in-oprichting?

Michel Eggermont: Veel organisaties hebben een jongerenclub; De Socialisten zijn eigenlijk de boomer-club van ROOD. [gelach] We moeten uitkijken dat De Socialisten ROOD niet leegeet en er juist voor zorgen dat er een bewustzijn is dat we geen betaalde krachten hebben. Juist de kleine bureaucratische taakjes vereisen uiteindelijk veel werk, maar als we die taken niet doen, hebben we geen organisaties. Dus we zijn bezig met die dingen. We hebben op 13 mei een tweede conferentie - schrijf je allemaal daarvoor in - waar we een landelijke vereniging gaan oprichten, waar dan iedereen in Nederland lid van kan worden, en verder moeten we geduld hebben met de opbouw.

Je bent naast voorzitter van De Socialisten ook kaderlid bij FNV Spoor. We hebben de laatste tijd op heel veel plaatsen vakbondsstrijd gezien, onder andere in de zorg, het streekvervoer, in de winkelstraat en de distributiecentra van de Albert Heijn. Wat moeten De Socialisten en BIJ1 daarmee?

Michel Eggermont: We moeten werken aan een nieuwe praktijk van het organiseren van solidariteit. Allerlei groepen en sectoren moeten samenkomen. Op het podium bij de FNV-manifestatie van vandaag ging het erover dat de schoonmakers bezig zijn met een cao. Ik ben daarna direct naar de treinschoonmakers gestapt om hen te vragen hoe we kunnen helpen. Je ziet vaak dat de NS kantoorpersoneel vraagt om stakingsbrekers te zijn door treinen schoon te maken. Dat kan je tegengaan door die sectoren te linken.

Rebekka Timmer: Het gevaar is dat je als beginnende organisatie vooral bezig bent met administratie. De essentie zit echter in hoe wij kunnen verbinden met de vakbeweging. Die wordt nu geregeerd door een stel geniepige PvdA’ers. Als je op zoek bent naar pissebedden zitten ze niet onder elke tegel, maar ze zitten zeker wel onder die tegel! We moeten die solidariteit opbouwen om ons te mengen in die materiële strijd. De vraag voor ons is hoe we mensen samenbrengen om hiervoor te strijden.

Binnen De Socialisten en ROOD bestaat er veel sympathie voor het idee van nauwe samenwerking met BIJ1. We hebben al verschillende bijeenkomsten samen georganiseerd, zoals die met Anja Meulenbelt en Willem Schinkel in Utrecht en die van vanavond. Hoe zien jullie die samenwerking?

Michel Eggermont: Die is volgens mij gewoon goed. [gelach en applaus] Zonder meteen te zeggen dat we willen fuseren, kunnen we juist die samenwerking gebruiken om samen een dynamiek op te bouwen, om een gezamenlijke praktijk te ontwikkelen.

Rebekka Timmer: De mensen die Twitter een beetje volgen, zagen al dat wij laatst een meeting hadden, natuurlijk over samenwerking. Door samen gesprekken aan te gaan kunnen we ook de kracht voor onze gezamenlijke strijd uitbouwen.

Footnotes

1. In een interview met Trouw van december 2022 lezen we: ‘[BIJ1] keert zich tegen het kapitalisme, pleit tegen CEO’s en aandeelhouders bij bedrijven en wil niet langer investeren in de politie. Het zijn punten die zo in het programma van een communistische partij kunnen staan. Maar Simons gebruikt die term niet. “Wij zijn een socialistische partij. Voor veel mensen lijken die ideologieën erg op elkaar. En veel mensen in mijn partij zeggen: doe mij maar het marxisme. Maar zelf heb ik dat nooit zo geformuleerd. We zijn antimilitaristisch en we staan zeker geen totalitaire ideologie voor. De doctrine van ‘ieder voor zich’ maakt ons kapot, zo zie ik het. Onze soort heeft elkaar nodig. Dat moet het uitgangspunt zijn, willen we onszelf en onze planeet redden.”' In een interview met De Kanttekening van 3 januari 2023, antwoordde Rebekka Timmer op de vraag of BIJ1 ‘democratisch socialistisch’ is, zoals Alexandria Ocasio-Cortez en Bernie Sanders: “‘Ik herken mij ten dele in wat deze politici voorstaan, maar ik hou niet zo van labels. Misschien kun je opschrijven dat we voor een ‘pragmatisch intersectioneel socialisme’ staan. We zijn pragmatisch, want we vinden dat een politieke theorie zich niet uitsluitend mag lenen voor elitaire discussies. Tegelijkertijd leidt focussen op de praktijk zonder oog voor de theorie tot sociaaldemocratisch linkspopulisme, en komt theorie zonder werkbare praktijk neer op zolderkamersocialisme. En we zijn intersectioneel, omdat we weten dat vrouwen, personen van kleur, mensen met een beperking, transgender personen en andere gemarginaliseerde groepen extra benadeeld worden door het kapitalisme.”’ Het interview gaat verder: ‘En mocht BIJ1 aan de macht komen, worden dan de productiemiddelen gecollectiviseerd en het privébezit afschaft, zoals Marx dat in de negentiende eeuw al voor ogen zag? “Jazeker”, bevestigt Timmer. “Wij staan voor radicale democratisering van de economie.”’ Zie: Esther Lammers en Niels Markus, ‘Sylvana Simons: 'Racisme is overal, elke dag, altijd’ (versie 23 december 2022), https://www.trouw.nl/verdieping/sylvana-simons-racisme-is-overal-elke-dag-altijd~b8d9b966/ (3 mei 2023). Ewout Klei, ‘Rebekka Timmer wil links links houden. ‘De liberale democratie is een fopdemocratie’ (versie 20 januari 2023), https://dekanttekening.nl/interview/rebekka-timmer-wil-links-links-houden-de-liberale-democratie-is-een-fopdemocratie/ (3 mei 2023). - Redactie ↩