Hoe nu verder?

In dit korte ingezonden artikel zal Ik proberen om beknopt een aantal strategische en tactische kwesties naar voren te brengen rondom onze strijd in de arbeidersbeweging als ROOD. Het sluit aan op een bredere discussie over de toekomst van ROOD na het besluit van de partijraad om leden van ROOD te royeren uit de SP. De vonk die mij ertoe heeft gedreven om dit artikel te schrijven is de motie op de vorige ALV om als ROOD een oproep te doen om een landelijke partij op te richten.

Om te beginnen stellen we als ROOD in ons programma: “als jongerenorganisatie die strijdt voor een nieuwe maatschappij zien wij wel de noodzaak voor zo’n [onafhankelijke socialistische] partij. Om dit te bereiken moeten we ons oriënteren op de bestaande arbeidersbeweging”.

Dat wil zeggen dat onze strategie als ROOD om in de toekomst tot een partij te komen die ons daadwerkelijk naar het socialisme kan brengen is om de bestaande beweging te veranderen. Daarmee wijzen we specifiek de strategie af om de bestaande beweging en haar partijen te negeren en onze eigen beweging te stichten zonder steun van de werkende klasse. Dit was ook de reden dat we lang als hele organisatie bleven werken in de SP; de SP is immers de belangrijkste partij in de bestaande arbeidersbeweging. We probeerde haar landelijk op democratische wijze te veranderen en hebben veel voor elkaar gekregen. Werken in de SP was dan ook een tactische keuze binnen de strategie om ons op de bestaande arbeidersbeweging te oriënteren.

Tactiek versus strategieHet is belangrijk om een onderscheid te maken tussen strategie en tactiek. “De essentie van strategie”, en ik citeer hier als doorsnee CP-lid natuurlijk Macnair, “is haar langetermijnkarakter; het is het kader waarin we nadenken over hoe we onze doelen bereiken over de loop van een hele reeks van activiteiten en strijden, waarvan elke haar eigen tactieken heeft”.

Tactieken zijn dus de overwegingen die we maken binnen onze strategie. Om het te verduidelijken zal ik dit toepassen op onze situatie. Onze strategie is dus om tot een daadwerkelijk socialistische partij te komen door ons op de huidige arbeidersbeweging te oriënteren, deze te veranderen en binnen deze beweging mensen over te halen voor onze strategie en ideeën. De tactieken die we hebben toegepast of nog steeds toepassen binnen deze strategie zijn bijvoorbeeld de keuze om in de SP door te gaan, te proberen haar te veranderen en om leden over te halen voor een daadwerkelijk socialistische koers. Ook bijvoorbeeld om als ROOD mee te doen aan wooncoalities samen met andere organisaties in de arbeidersbeweging om zo onze visie en koers duidelijk te maken en invloed te kunnen uitoefenen.

Onze strategie zal dus niet aangepast hoeven worden door het besluit van de partijraad om SP-leden te royeren die ook lid zijn van ROOD. Wel zullen we de tactische keus voor de SP moeten heroverwegen en nieuwe tactieken moeten vormen.

De royementen en de situatie nu
We begeven ons op tactisch nieuw terrein. Waar ons werk in de SP lang een gegeven was is het nu grof belemmerd door de royementengolf en de nog steeds hangende dreiging van nieuwe royementen. Uit die royementengolf, die tientallen leden heeft getroffen in de SP zijn ook in een aantal afdelingen van de SP dingen veranderd. Zo zijn er bijvoorbeeld voor Rotterdam en Utrecht commissies ingesteld door de landelijke SP om “orde op zaken te stellen”. Er kunnen zelfs lokale afsplitsingen gaan ontstaan.

Sommige kameraden hebben hieruit de conclusie getrokken dat nu het moment is aangebroken om de nieuwe landelijke partij op te richten en stelden een motie op om een oproep te doen tot een nieuwe partij. Daar ben ik het fundamenteel mee oneens. De mankracht bestaat ten eerste nog niet rondom onze ideeën in Nederland om tot een partij te komen. Verder denk ik dat het nog niet wenselijk is omdat het ons op veel plekken deels zou isoleren van de bestaande arbeidersbeweging. Dat is dus zoals ik eerder stelde precies de strategie waar we ons tegen afzetten.

Valkuilen van partijen

We strijden als ROOD voor een daadwerkelijke socialistische partij. Een partij kan echter ook vormen aannemen die voor ons als socialisten helemaal niet gewenst zijn omdat zij ons eerder verder dan dichterbij ons doel brengen. Twee vormen die we op links maar al te goed kennen zijn de partij-als-merk en de sekte:

Een partij-als-merk is wat we in Nederland meestal zien als een partij, ze presenteren hun ideeën als een commercieel merk; “D66 is de studentenpartij” of “Groenlinks is een jonge partij voor het klimaat”. Deze partijen hebben vaak significant minder leden dan stemmers. De focus is dan ook enorm gericht op de parlementaire politiek en ze hebben buiten het parlement weinig tot geen slagkracht. De houding die mensen krijgen naar deze partijen is dan ook als een consument. Elke verkiezingen zoek je welke ideeën je nu het meest relevant vind en dan stem je daar op, de volgende verkiezingen weer, en zo door. Met zo’n partij gaan we nooit meer impact kunnen maken dan kleine beleidsveranderingen en is voor ons als socialisten niet wenselijk. Een partij-als-merk is wat we zouden beginnen als we met een heel klein kader ons afsplitsen van de SP en proberen enorm veel stemmen te halen door ons bijvoorbeeld te presenteren als de radicalere écht socialistische split uit de SP.

Een sekte is wat de vroege SP bijvoorbeeld was. De meest kenmerkende houding van een sekte is hun sektarische houding naar andere delen van links, soms zelfs tot binnen de eigen partij toe. Sektes weigeren meestal samenwerking met andere linkse groepen en partijen en hebben één specifieke set ideeën waar leden zich aan behoren te houden. Vaak proberen ze hun kleine groep leden via dat soort mechanieken bij elkaar te houden om zo niet om te vallen. We zouden een sekte oprichten als we met een kleine groep leden af zouden splitsen van de SP en werken in de SP of andere partijen die het ons lastig maken om lid te zijn compleet af zouden zweren en we samenwerking met de SP en andere soortgelijke organisaties zouden weigeren.

De partij die we dan als socialisten willen is een brede massaorganisatie waarin leden binnen en buiten het parlement strijden om de partij groter te maken. Het zal uitdrukkelijk een ledenpartij zijn. Deze partij moet een sterke interne democratie hebben en een open discussiecultuur. Stemmen halen in het parlement is dan ook enkel een middel om onze krachten te meten en hervormingen af te dwingen, en niet een doel op zich. De partij zal verweven moeten zijn met de gehele arbeidersbeweging en kent ook veel vrijetijdsverenigingen, eigen media, een eigen uitgeverij, etc. Het is alleen zo’n partij waar we als socialisten iets mee kunnen bereiken, en dat is niet iets wat we momenteel, noch zomaar zullen kunnen stichten.
Wat is dan het alternatief?

We zullen als ROOD een periode in moeten gaan van tactische flexibiliteit, dat houdt in dat onze tactieken en de invulling van onze strategie afhankelijk van de lokale situatie, waar nodig, anders zullen moeten zijn. Waar brede lokale afsplitsingen ontstaan zullen wij ons daar bij aan blijven sluiten. We kunnen als ROOD zelfs de verbindende factor zijn tussen die verschillende afsplitsingen. Waar werk in de SP nog mogelijk is (en dat zal het op veel plaatsen echt nog wel blijven) zullen we ons daar moeten blijven inzetten. Als er in de buurt van een groep geen SP-afdeling is waar we welkom zijn, en er ook geen lokale afsplitsing uit de SP is zullen de leden daar moeten gaan zoeken naar een plek waar zij de arbeidersbeweging kunnen versterken en transformeren in een revolutionaire. Dat kan een lokale partij zijn, de vakbond, of zelfs een andere landelijke partij als Bij1. Lokale groepen zullen een analyse moeten maken waar hun werk in de bestaande arbeidersbeweging het nuttigste is. 

Als onze aanhang en die van onze ideeën groeien is een nieuwe partij in de toekomst mogelijk, maar daar zijn we nog lang niet en we moeten dat beeld dan ook niet schetsen. Laten we dus geduldig doorstrijden en de lokale situaties analyseren, niet in de valkuilen vallen van sektepolitiek of een partij-als-merk en de gehele arbeidersbeweging op weg helpen naar een koers waarmee zij een einde kan brengen aan het kapitalisme.