10 stellingen over socialisme en religie

Dit opiniestuk is geschreven door ROOD-lid Jonathan Scheerder. ROOD-leden kunnen opiniestukken en andere publicaties sturen naar info@roodjongeren.nl. Deze opiniestukken reflecteren niet perse de mening van het bestuur of de organisatie als geheel.

Gisteren vond er op twitter een uitgebreide discussie plaats over religie en hoe socialisten zich tegen religie moeten verhouden. Een groot deel van de discussie vond plaats rond deze tweet: https://twitter.com/geiger_jules/status/1516009684121100292

Deze tweet heeft de tongen aardig losgemaakt en ik miste in de discussie veel nuance en ik vond het een storm van veel te veel aannames. Een aantal zelfbenoemde Marxisten-Leninisten interpreteerden dit als ‘we moeten gelovigen onderdrukken’ (zoals de waard is, vertrouwd die zijn gasten), de opportunistische leden van Bij1 grepen het moment aan om de organisatie waar Jules lid van is (Socialisten Utrecht) Islamofobie te verwijten op basis van deze tweet, en werden boos dat Socialisten Utrecht had geflyerd in een wijk waar veel moslims wonen terwijl Jules anti-theïstische ideeën tweet. Ook kwamen er een aantal discutabele opmerkingen richting mensen die hun beklag deden over queerfobie uit religieuze kringen.

Dit soort reacties zijn natuurlijk niet ter goeder trouw en dragen niets bij aan gezonde of nuttige discussie.Ik denk dat de discussie wel meer nuance waard is en ook in een betere setting dan twitter gevoerd moet worden. Daarom probeer ik met tien stellingen wat meer overzicht te scheppen in de discussie om beter uit te vinden waar de meningsverschillen zitten en om door middel van discussie tot betere inzichten te komen.

1. Veel geloofsgemeenschappen kennen vrij hiërarchische structuren zonder kritische open discussie. Dat levert misstanden op. De gelovigen onderwerpen zich in zekere zin aan een autoriteit die oncontroleerbaar is.

2. Bronteksten kunnen een inspiratie zijn voor persoonlijke reflectie, maar ontslaan je niet van de verplichting van materiële  onderbouwing van je stellingnames. Met materiële onderbouwing wordt bedoeld dat een stellingname niet op religieuze of spirituele onderbouwing moet berusten, maar op de concrete wereld.

3. In veel geloofsgemeenschappen wortelen zich erg conservatieve krachten die via het geloof conservatieve ideeën verspreiden, bijvoorbeeld rondom seksualiteit en vrouwenrechten. Deze conservatieve krachten zijn vaak ook geestelijke leiders en klerken. De machtsstructuren binnen veel geloofsgemeenschappen proberen progressieve ideeën uit de gemeenschap te weren (in het algemeen).

4. De samenleving waarin een geloofsgemeenschap zit beïnvloed het geloof en andersom. Geloof kan een factor zijn in de machtsbasis van foute heersers. Dictaturen en andere machtige instituten steunen en worden gesteund door geestelijke leiders. Veel religieuze instituties zijn niet zonder zondes, zo hadden katholieke instituties bijvoorbeeld een rol bij het kolonialisme.

5. Veel gelovigen zijn slachtoffer van het kapitalisme en hebben belang bij socialisme.Dit komt omdat veel gelovigen onderdeel zijn van de arbeidersklasse. Gelovigen van minderheidsreligies worden veelal gediscrimineerd (en atheïsten in een deel van de wereld natuurlijk ook).

6. Ondanks dat deze groep direct belang heeft bij socialisme, houden ze er niet per sé emancipatoire ideeën op na. Het is de taak van communisten om conservatieve en onjuiste ideeën uit te dagen waar ze zich voordoen, en mensen te overtuigen van emancipatoire ideeën. Ook als deze emancipatoire ideeën niet verenigbaar zijn met iemands geloof.

7. Binnen geloofsgemeenschappen zijn er mensen die last ondervinden van de conservatieve ideeën binnen de gemeenschap terwijl ze tegelijkertijd onderdeel zijn van de gemeenschap. Deze mensen moeten gesteund worden in hun emancipatie van deze conservatieve ideeën, maar moeten daar zelf de leiding over hebben. Zelfbeschikking heeft in deze emancipatie een sleutelrol: socialisten moeten religieuze dwang bestrijden en zich inzetten voor vrijheid in seksualiteit en bijvoorbeeld abortus en euthanasie.

8. De inzet van socialisten moet gericht zijn op het bestrijden van conservatisme en de machtsstructuren die ze in stand houden, en het versterken van progressieve krachten en emancipatiebewegingen. Socialisten moeten foute ideeën uitdagen en mensen overtuigen van socialistische ideeën.

9. Binnen de socialistische beweging bestaat er een kennistekort over religie. Om tot een juiste analyse en een juiste praktijk te komen is het nodig om het kennisniveau te verhogen en niet met een gebrek aan context grote claims te doen. Er zijn ontzettend veel geloven en gelovigen met allemaal andere ideeën over de wereld.

Ik hoop dat deze stellingen leiden tot een constructievere discussie en dat mensen zich kunnen vinden in deze stellingen. Deze discussie is een belangrijke discussie, omdat grote delen van de arbeidersklasse wereldwijd (maar ook in Nederland) onderdeel zijn van een geloofsgemeenschap.