14 februari 2021
ROOD Amsterdam“The greatest black man who ever walked the African continent. He didn’t fear anybody. He had those people so scared they had to kill him. They couldn’t buy him, they couldn’t frighten him, they couldn’t reach him.” Dit is wat Malcolm X zei over de tweede persoon die we tijdens Black History month aandacht willen geven: Patrice Lumumba.
Begin politieke carriërePatrice Lumbumba (1925-1961) was de eerste Minister-President van de Democratische Republiek Congo en een belangrijk figuur in de strijd voor onafhankelijkheid van Congo en tegen het Belgische imperialisme. Zijn politieke carrière begon in 1955 toen hij regionale president werd van een Congolese vakbond voor overheidsmedewerkers. Ook werd hij lid van een liberale Belgische partij in Congo. Een jaar later wordt hij uitgenodigd door de minister van koloniën om een studiereis te maken naar België. Nadat hij terugkeert naar Congo wordt hij van beschuldigt dat hij geld van een postkantoor had verduisterd. Hij krijgt hiervoor een jaar lang gevangenis en een boete. Toen Lumumba weer vrijkwam werd hij actiever voor de politiek. Samen met andere Congolese leiders richtte hij de eerste nationale Congolese partij op in 1958: Mouvement National Congolaise. Het partijcongres die ze in 1959 deden zorgde voor rellen in onder andere Leopoldstad. Lumumba werd hiervoor verantwoordelijk gehouden door de Belgische autoriteiten en moest hiervoor 6 maanden in hechtenis. Vanwege de politieke instabiliteit in Congo wilden de Belgen de onafhankelijkheid versnellen en met de Congolezen onderhandelen. Zij wilden alleen onderhandelen als Lumumba vrijkwam. Als gevolg hiervan hielp Lumumba om te onderhandelen.
Onafhankelijkheid
Op 30 juni 1960 werd de Democratische Republiek Congo onafhankelijk, na meer dan zeventig jaar onder Belgische bezetting te hebben geleefd. Lumumba werd de eerste premier van Congo. Na een lange strijd in het jaar daarvoor, gevoerd door middel van boycots en betogingen die hard neergeslagen worden door de koloniale autoriteiten, worden voor het eerst nationale verkiezingen gehouden en is de stap richting onafhankelijkheid definitief gezet.
Echter, de Belgische autoriteiten proberen deze verkiezingen in hun eigen voordeel te beïnvloeden, maar ondanks hun pogingen boeken de vrijheidsstrijders een grote overwinning en vormen een eerste nationale regering.
Deze optimistische onafhankelijkheid is van korte duur. Onder invloed van de Belgen breken er onlusten uit in het leger. Ook roept de provincie Katanga in samenwerking met de voormalige Belgische bezetter een eigen onafhankelijkheid uit om de nieuwe Congolese staat te ondermijnen. Na enkele maanden wordt Lumumba al afgezet door de President Kasavubu, een politiek rivaal, op aandringen van Belgische adviseurs. Niet lang daarna zal Kasavubu zelf worden afgezet door de militair Mobutu die later zijn eigen dictatuur zal installeren.
Moord
Lumumba wordt eind 1960 gearresteerd, maar probeert landinwaarts te ontsnappen om in de provincie Kisangani de leiding te nemen over een deel van het leger om zo verzet te kunnen bieden tegen deze staatsgreep. Onderweg wordt hij aangehouden door soldaten van Mobutu en naar de afgescheiden provincie Katanga gebracht.
Op 17 januari 1961 wordt hij daar terechtgesteld in de aanwezigheid van Belgische officieren. De betrokkenheid van deze (hoge) officieren in de moord op Lumumba zou niet bevestigd worden in België tot 2000.
Ondanks zijn schijnbaar korte politieke carrière staat Patrice Lumumba nog steeds te boek als een belangrijk figuur in de geschiedenis van de dekolonisatie. Zijn strijd voor onafhankelijkheid, gelijkwaardige behandeling en tegen het imperialisme zijn nog steeds een voorbeeld voor vrijheidsstrijders van vandaag de dag.
#BLACKHISTORYMONTH